Exbio Βιολογια και Κοινωνια
Καθώς η ανθρωπότητα στρέφει το βλέμμα της προς τον Άρη και άλλους μακρινούς προορισμούς, προκύπτει το εξής ερώτημα: μπορεί μια γυναίκα να συλλάβει ένα μωρό, να φθάσει σε πλήρη κύηση και να το γεννήσει με ασφάλεια στο διάστημα;
Μια πρόσφατη επιστημονική ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Experimental Physiology αποκαλύπτει τους εξαιρετικά πολύπλοκους και σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτους κινδύνους που περιβάλλουν την εγκυμοσύνη και τον τοκετό στο διάστημα, αναφέρει το Daily Galaxy.
Άλλωστε, ακόμη και στη Γη, η εγκυμοσύνη δεν είναι καθόλου εγγυημένη. Περίπου τα δύο τρίτα των ανθρώπινων εμβρύων δεν καταφέρνουν να γεννηθούν, με πολλές απώλειες να σημειώνονται κατά τις πρώτες εβδομάδες, πριν ακόμη οι γυναίκες συνειδητοποιήσουν ότι είναι έγκυες.
Αυτές οι απώλειες προκύπτουν συνήθως όταν ένα έμβρυο δεν αναπτύσσεται σωστά ή δεν εμφυτεύεται με επιτυχία στο τοίχωμα της μήτρας.
Σύμφωνα με τον Arun Vivian Holden, ομότιμο καθηγητή Υπολογιστικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, η εγκυμοσύνη είναι «μια αλυσίδα βιολογικών ορόσημων» όπου κάθε στάδιο πρέπει να πετύχει για να ξεκινήσει το επόμενο. Όταν όμως εφαρμόζουμε αυτή την ευαίσθητη ακολουθία στο περιβάλλον του διαστήματος, εμφανίζονται νέες προκλήσεις.
Το πρόβλημα της μικροβαρύτητας
Η μικροβαρύτητα, που είναι συνηθισμένη κατά τη διάρκεια των διαστημικών πτήσεων, κάνει τη σωματική οικειότητα και τη σύλληψη πολύ πιο περίπλοκη.
Μόλις επιτευχθεί η εγκυμοσύνη, η διατήρησή της σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας είναι θεωρητικά δυνατή. Ωστόσο, η διαδικασία του τοκετού σε συνθήκες μικροβαρύτητας είναι εντελώς διαφορετική.
Η μικροβαρύτητα αλλάζει ριζικά τη συμπεριφορά των υγρών, συμπεριλαμβανομένου του αμνιακού υγρού, του αίματος, ακόμη και του ίδιου του νεογέννητου. Στο διάστημα, τίποτα δεν μένει στη θέση του, κάτι που μπορεί να κάνει τον τοκετό χαοτικό και επικίνδυνο.
Στη Γη, η βαρύτητα βοηθά σε όλα, από τη θέση της μητέρας κατά τη διάρκεια του τοκετού έως τη φυσική μηχανική της σίτισης και της φροντίδας. Μέσα σε ένα διαστημικό σκάφος, αυτές οι βασικές λειτουργίες θα απαιτούσαν εντελώς νέα εργαλεία, συστήματα και εκπαίδευση.
Η απειλή της κοσμικής ακτινοβολίας
Η μικροβαρύτητα μπορεί να αποτελεί πρόκληση, αλλά η ακτινοβολία είναι μια πολύ πιο ύπουλη απειλή. Η ατμόσφαιρα και το μαγνητικό πεδίο της Γης μας προστατεύουν από τα περισσότερα κοσμικά σωματίδια, δηλαδή γυμνούς ατομικούς πυρήνες, αποτελούμενους από πρωτόνια και νετρόνια χωρίς ηλεκτρόνια, που διατρέχουν το διάστημα με ταχύτητα σχεδόν ίση με την ταχύτητα του φωτός. Αυτά τα σωματίδια υψηλής ενέργειας, όταν διαπερνούν το ανθρώπινο σώμα, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες σε κυτταρικό επίπεδο.
Στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης, όταν τα εμβρυϊκά κύτταρα διαιρούνται γρήγορα και σχηματίζουν βασικούς ιστούς, η έκθεση σε αυτού του είδους την ακτινοβολία μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. «Μια μόνο επαφή με μια κοσμική ακτίνα υψηλής ενέργειας σε αυτό το στάδιο μπορεί να είναι θανατηφόρα για το έμβρυο», προειδοποιεί ο Holden.
Καθώς η εγκυμοσύνη προχωρά, το έμβρυο μεγαλώνει και ο κίνδυνος αυξάνεται. Η μεγέθυνση της μήτρας την καθιστά μεγαλύτερο στόχο για την ακτινοβολία.
Μια κοσμική ακτίνα που χτυπά τον μυ της μήτρας μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει πρόωρες συσπάσεις. Σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχει μονάδα εντατικής νοσηλείας νεογνών, ο πρόωρος τοκετός γίνεται πολύ πιο επικίνδυνος.
Οι δυσκολίες μετά τον τοκετό
Τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ. Ένα νεογέννητο στο διάστημα θα συνέχιζε να μεγαλώνει υπό συνθήκες μικροβαρύτητας, κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά τα βασικά αναπτυξιακά ορόσημα. Βασικές κινητικές δεξιότητες όπως το σήκωμα του κεφαλιού, το κάθισμα, το μπουσούλημα και το περπάτημα βασίζονται σε αντανακλαστικά που συνδέονται με τη βαρύτητα. Σε ένα περιβάλλον όπου η έννοια του «πάνω» και του «κάτω» δεν υπάρχει, αυτά τα ένστικτα ενδέχεται να μην αναπτυχθούν όπως αναμένεται.
Επιπλέον, ο εγκέφαλος παραμένει σε ενεργό ανάπτυξη για πολύ καιρό μετά τη γέννηση. Η παρατεταμένη έκθεση στην κοσμική ακτινοβολία θα μπορούσε να επηρεάσει τη γνωστική ανάπτυξη, τη μνήμη, τα συμπεριφορικά πρότυπα και τη μακροπρόθεσμη νευρολογική υγεία.
Μέχρι να λυθούν, λοιπόν, όλα τα παραπάνω προβλήματα, η εγκυμοσύνη και ο τοκετός στο Διάστημα παραμένουν ένα επιστημονικό πείραμα για το πολύ μακρινό μέλλον.